Als leider word je regelmatig geconfronteerd met situaties waarin de antwoorden niet vanzelf komen. Er is geen helder pad voor de toekomst, geen garantie dat de keuzes die je maakt de juiste zullen zijn. Je moet beslissen zonder alle feiten, zonder volledige zekerheid, en vaak zonder de garantie dat de uitkomst wordt zoals je hoopt. Het onbekende kan angst aanjagen, maar juist daar ligt de kunst van leiderschap: het vermogen om te beslissen, ook als je niet alles weet.
De angst voor fouten remt af
De angst om fouten te maken is een van de grootste blokkades voor veel leiders. Het is volkomen menselijk om terughoudend te zijn bij het nemen van belangrijke beslissingen als je niet zeker weet wat het resultaat zal zijn. We zijn geneigd om ons vast te klampen aan de gedachte dat falen iets is wat we moeten vermijden. Maar in de werkelijkheid van leiderschap is falen onvermijdelijk. Het niet nemen van een beslissing, uit angst voor fouten, kan veel schadelijker zijn dan een verkeerde keuze. Door een gebrek aan actie kan het momentum van je team verstoord raken. Hierdoor kan het vertrouwen in jou als leider ondermijnd worden.
Wanneer je vastzit in de angst voor fouten, ontstaat er een vicieuze cirkel van uitstelgedrag. De angst voor het onbekende en het verlangen naar zekerheid zorgen ervoor dat je blijft wachten op ‘de perfecte oplossing’. Maar wat je misschien niet beseft, is dat het wachten op volledige zekerheid je alleen maar verder wegbrengt van een besluit. Je mist de kans om door actie en reflectie te leren en bij te sturen. Soms is de beste beslissing niet de perfecte keuze, maar de moed om vooruit te bewegen, zelfs als de weg niet helemaal duidelijk is.
De moed om te beslissen
Echte moed in leiderschap betekent niet dat je nooit bang bent om fouten te maken, maar dat je doorgaat, ondanks die angst. Het betekent dat je de onzekerheid accepteert en actie onderneemt, zelfs als je niet alles weet. Leiders die in staat zijn om te beslissen in het onbekende tonen niet alleen moed, maar ook vertrouwen in hun vermogen om met de gevolgen om te gaan, ongeacht wat die zijn. Het is een vorm van vertrouwen die niet gebaseerd is op volledige controle, maar op de overtuiging dat je de flexibiliteit en het inzicht hebt om bij te sturen als dat nodig is.
Het is belangrijk om te beseffen dat je niet alles kunt voorspellen of controleren. Leiderschap in onzekerheid gaat om het nemen van de beslissing die je op dat moment kunt nemen, met de informatie die je hebt. Dit stelt je in staat om de beweging in gang te zetten. In plaats van vast te zitten in het ‘niet weten’, krijg je de kans om te leren en te evolueren terwijl je vooruitgaat.
Do’s en don’ts bij besluitvorming
Er zijn enkele belangrijke do’s en don’ts die je kunnen helpen om effectief te besluiten, zelfs als je niet alles weet.
Do’s:
- Wees transparant over wat je weet (en wat je niet weet): Het is belangrijk om eerlijk te zijn tegen je team over de onzekerheden die je ervaart. Transparantie creëert vertrouwen en voorkomt dat je het gevoel hebt dat je alles onder controle moet hebben. Het stelt ook je team in staat om samen met jou te reflecteren en ideeën aan te dragen.
- Betrek anderen in het proces: Zelfs als je de uiteindelijke beslissing neemt, is het waardevol om input van je team of collega’s te krijgen. Dit vergroot niet alleen de kwaliteit van je besluit, maar het creëert ook een gevoel van gezamenlijke verantwoordelijkheid. Je hoeft niet alles alleen te dragen.
- Accepteer imperfectie: Wees bereid om in te zien dat geen beslissing perfect zal zijn. De moed om te kiezen, zelfs als je niet zeker bent, is een teken van sterkte. Accepteer dat fouten een onderdeel zijn van het proces. Ze bieden waardevolle leermomenten.
- Stel een plan voor bijsturing op: Het nemen van een beslissing betekent niet dat je vastzit. Zorg ervoor dat je een plan hebt om bij te sturen, mocht dat nodig zijn. Flexibiliteit en het vermogen om te leren van de uitkomst van je beslissing zorgen ervoor dat je niet vastloopt.
Don’ts:
- Wacht op de perfecte oplossing: Het verlangen naar de perfecte beslissing kan je in de val van uitstelgedrag leiden. Perfectie bestaat niet. Het blijft een illusie die je ervan weerhoudt om in actie te komen. Wacht niet op volledige zekerheid voordat je handelt, want de wereld verandert snel en de perfecte oplossing (voor zover die überhaupt bestaat) wordt vaak pas duidelijk in de uitvoering.
- Negeer de gevolgen van uitstel: Het uitstellen van een beslissing kan net zo schadelijk zijn als een verkeerde keuze. Als je niet besluit, kan het zijn dat kansen verloren gaan of dat de situatie escaleert. Onzekerheid vermijden is niet hetzelfde als een situatie verbeteren.
- Probeer alles zelf te doen: De druk om zelf alles te weten en alles te kunnen oplossen, is een valkuil. Leiderschap in onzekerheid gaat ook over het vermogen om anderen te betrekken en samen beslissingen te nemen. Het is prima om niet alles te weten en je team in het besluitvormingsproces te betrekken.
- Vermijd het nemen van risico’s: Risico’s nemen hoort bij leiderschap, maar ze moeten wel bewust worden genomen. Durf te kiezen, zelfs als je niet alle uitkomsten kunt voorspellen. Het vermijden van risico’s uit angst voor falen belemmert je leiderschap.
Beslissen in onzekerheid: het pad naar groei
Leiderschap gaat niet alleen over het maken van de juiste keuze, maar over de moed om te handelen bij onzekerheid. Wanneer je deze aanpak omarmt, bied je niet alleen richting aan je organisatie, maar creëer je een cultuur van leren, aanpassingsvermogen en vertrouwen.