Voordat mensen een band met hun leidinggevende krijgen, willen ze weten of deze betrouwbaar en voorspelbaar is. Kalmte draagt bij aan vertrouwen in tegenstelling tot stress, spanning of nervositeit.
Een kalme leider is een veilige basis bij risico’s
Rustig blijven is van cruciaal belang in het omgaan met kansen en risico’s. Door jouw kalmte als leider help je een team of collega’s om ontspannen te blijven bij uitdagingen, in crisissituaties of andere onzekerheden. Als je zelf meer emotie of angst toevoegt aan een situatie dan er al is, daalt het vertrouwen. Stel je maar eens voor hoe een bungee-jumper zich voelt als de persoon die de veiligheidslijn vasthoudt of het tuigje controleert nerveus of gestresst is. De kans dat iemand dan met een gerust hart de sprong waagt, is klein.
Zelf herken ik (zeker uit het begin van mijn baan als manager) dat ik spanning voelde als ik veranderingen, nieuw beleid of besluiten vanuit het bestuur moest bespreken of invoeren in mijn team. Soms omdat ik zelf twijfels had over de ingeslagen weg. Maar vaak ook omdat ik flink wat commentaar verwachtte. Aangeven waar je eigen spanning zit, helpt dan. Aan de ene kant omdat je duiding geeft aan je emotie. Aan de andere kant omdat zonder toelichtingen mensen het toch wel voelen. Kalmte betekent dus niet ontkennen dat het spannend is. Wèl vanuit rust vertrouwen uitstralen.
Bewustwording van de invloed die je hebt op het gevoel van veiligheid en vertrouwen
Tegenwoordig brengen mensen vaak meer tijd door met collega’s dan met hun gezin. Om die reden is het belangrijk dat je als leidinggevenden bewust bent van hoe je het denken en voelen van de mensen om je heen positief of negatief beïnvloedt.
Misschien wel één van de bekendste verhalen over een leider die emoties van anderen door zijn kalmte positief beïnvloedt, gaat over de noodlanding van een vliegtuig op de Hudson River in New York.
Op 15 januari 2009, toen vlucht 1549 met 150 passagiers hoogte begon te verliezen na het uitvallen van beide motoren, maakte de 57-jarige piloot “Sully” Sullenberger zich klaar om het vliegtuig te landen op de Hudson River. Een passagier beschreef dat moment. Wat piloot Sullenberger zei tegen de passagiers was: “Zet je schrap voor de botsing”. Hij zei dit met een kalme, koele, beheerste stem. Het was een bewijs van zijn leiderschap. Als er ook maar enige spanning in zijn stem was geweest, dan zouden passagiers dat horen of voelen.”
Sully heeft vanaf dat moment uitgelegd dat hij gewoon deed wat het trainingshandboek hem had geleerd te doen. Anderen pikken je gemoedstoestand op waardoor je dus altijd impact hebt op een situatie.
Wat is een “gemoedstoestand”?
Volgens Eric Berne, de grondlegger van Transactionele Analyse, is een gemoedstoestand “een samenhangend geheel van gevoelens, denken en gedrag”. Je gemoedstoestand bepaalt het resultaat dat je bereikt. Toestanden kunnen positief of negatief zijn. Stemmingen en emoties kunnen onze toestand beïnvloeden. Als je je eenmaal bewust bent van een emotie, kun je de oorzaak opsporen en deze veranderen. Als een emotie onveranderd blijft, wordt dit over een langere periode je “stemming”. Een langdurige stemming kan zich ook ontwikkelen tot een karaktertrek. Sommige mensen blijven gevangen in een chronisch negatieve stemming die hun eigen toestand beïnvloedt en heeft vervolgens ook heeft op anderen impact.
Leer je gemoedstoestand te managen
Jouw vermogen om je eigen gemoedstoestand te beheersen is fundamenteel voor persoonlijk leiderschap en voor het reageren op de stemming van een ander. Omdat we allemaal te maken krijgen met teleurstelling, mislukking, niet uitgekomen verwachtingen en verlies in de wereld, kan ieder mens in een negatieve toestand terecht te komen. Wat helpt is als je geleerd hebt jezelf en je emoties te managen.
Drie manieren om kalmte te ontwikkelen
1 Je eigen stemming beïnvloeden
Hoewel het moeilijk is om je stemming te veranderen als je in een slechte bui bent, kan het wel. Dit doe je door je zelfbewustzijn te verhogen. Erken dat je “geïrriteerd, nerveus of chagrijnig” bent. Dit proces van bewustzijn alleen al helpt je alert te zijn op je gemoedstoestand. En hoe die jou en anderen beïnvloedt. Probeer daarnaast te onderzoeken welke onderliggende behoefte of verlangen onder druk staat. Vaak is onrust of spanning een teken dat iets wat belangrijk voor je is, onder druk staat.
2 Let op wat je zegt en hoe je het zegt
Je toon en manier van communiceren zijn belangrijk voor anderen. Het is logisch dat onder stressvolle omstandigheden zelfs de beste leiders de druk voelen. Probeer op dat soort momenten nog steeds op een kalme en voorspelbare manier te presenteren. Door naar buiten toe kalm te blijven, blijven de mensen om je heen je vertrouwen waardoor gevoelens van paniek verminderen.
Een goede manier om kalm te reageren is door diep adem te halen voordat je iets zegt. Oefen met situaties waarin je wordt uitgedaagd of verbaal wordt aangevallen door iemand anders (bv, met collega’s, een coach of via intervisie of reflectie). In dit soort situaties zul je waarschijnlijk instinctief terugvallen. Op die manier laat je jezelf gijzelen door de situatie. Haal in plaats daarvan diep adem en stel een vraag in plaats van jezelf te verdedigen, te overtuigen of een verklaring af te leggen.
3 Doe een mindfulnessoefening
Leer kalm te blijven door een eenvoudige mindfulnessoefening te doen. Maak het jezelf gemakkelijk door in een stoel te gaan zitten, voeten op de grond, armen in je schoot. Neem ongeveer 20 seconden de tijd om vier keer diep adem te halen. Richt je eerst op je tenen en stel je voor dat de spieren ontspannen. Werk dan langzaam door je voeten, omhoog naar je kuitspieren, je dijspieren, je billen – ontspan elke keer de spieren. Ga dan naar de toppen van je bovenbenen, via je polsen, je onderarmen, omhoog naar je schouders – concentreer je elke keer op het ontspannen van je spieren. Ga dan naar je schouders, je nekspieren en je gezichtsspieren. Dit hele proces duurt maar een paar minuten en toch kan het, als je het dagelijks beoefent, een aanzienlijk verschil maken in de mate van stress die je ervaart.
Op deze manieren kun je meer gericht werken aan kalmte als basis voor veilig en mensgericht leiderschap.
Deze blog is gebaseerd op teksten uit: Unleashing Astonishing Potential Through Secure Base Leadership door George Kohlrieser, Susan Goldsworthy, en Duncan Coombe 2012.