Tegenwoordig valt het woord toxische werksfeer nog al eens. In onze opinie soms te snel. Wat is een toxische werksfeer eigenlijk? Recent waren er diverse lijstjes (zie link onder dit artikel) in omloop waarbij fenomenen als roddelen, onuitgesproken conflicten, ongelijke taakverdeling of het hebben van angstgevoelens als signaal van een toxische werksfeer werden omschreven. Een risicovolle trend. Want hoe je iets noemt, bepaalt grotendeels hoe je je voelt en handelt.
Iets als giftig beschrijven zegt iets over de intentie achter het handelen. Je vermoedt of gaat uit van de bewuste bedoeling van de ander om over jouw grenzen te gaan, jou te misbruiken voor eigen gewin. Dat iemand met opzet jouw mening of wens niet te respecteert. Het risico schuilt hierin dat jij er mogelijk te snel vanuit gaat dat iemand alleen uit eigenbelang reageert. Desnoods over lijken gaat.
Zodra je deze interpretatie geeft aan gebeurtenissen en ervaringen, kom je in een andere dynamiek terecht met elkaar. Jij bent slachtoffer, de ander is dader. En begrijp ons goed. Soms is er daadwerkelijk sprake van doelbewuste intimidatie, manipulatie of machtsmisbruik. Maar ‘don’t jump to conclusions’.
Heb je de bedoeling van de ander gecheckt?
Het is belangrijk om geen snelle labels of etiketten te plakken. Daarmee zit de interpretatie van de situatie op slot en ontstaat er vaak direct escalatie. Er is een verschil tussen onprettig gedrag en schadelijk gedrag. De eerste stap die je kunt zetten is nagaan of jouw conclusie of interpretatie klopt bij de waargenomen feiten. Wat heeft iemand feitelijk gezegd of gedaan? Heb je aangegeven dat het je raakte? Hoe werd daar vervolgens op gereageerd? In veel gevallen word de stap van het ‘goede en ook lastige gesprek’ overgeslagen. Omdat het zo spannend is om dat gesprek met elkaar aan te gaan. Want ja, wat zal er gebeuren?
Ik durf niet in gesprek te gaan
Als je niet durft te bespreken dat je iets onprettig vindt, dan zegt dat inderdaad iets over hoe veilig jij je voelt. Jouw gevoel van psychologische veiligheid is op zijn minst in het geding. Of er daarnaast ook sprake is van toxisch gedrag is nog onduidelijk. Dit soort gesprekken over jouw grenzen en wensen zijn ingewikkeld als de situatie onvoorspelbaar is. Je neemt een risico en weet niet zeker hoe jouw openheid wordt ontvangen. Misschien krijg je de kous op de kop. Of ben je bang dat je promotie wel op je buik kunt schrijven. Maar voor hetzelfde geld ontstaat er een prachtig gesprek. Misschien is iemand zich niet bewust van de impact en het effect dat zijn of haar gedrag op een ander heeft. In dat geval wordt het een moment van ontmoeting en leer je van elkaar.
Durf je het gesprek alleen niet aan te gaan, dan is dat niet erg. Bespreek of je iemand in de organisatie of een professionele gespreksbegeleider mag inschakelen om het gesprek in goede banen te leiden.
Wat is een toxische werksfeer dan wel?
- Op het moment dat je in alle openheid en kwetsbaarheid een situatie bespreekt en daar wordt met minachtend, denigrerend of intimiderend gedrag op gereageerd, dan kan dat een signaal zijn van toxisch gedrag;
- Een toxische werksfeer is een werkklimaat waarin één of meerdere mensen in je team of organisatie gebruik maken van macht, positie of hiërarchie voor eigen gewin. Niet het organisatiebelang staat centraal, maar persoonlijke doelen en wensen moet over de rug van anderen worden ingevuld;
- Ook zaken als stelselmatig en moedwillig buitensluiten, pesten, discrimineren, voor schut zetten, dreigen en afstraffen van fouten kunnen een signaal van een toxische werksfeer zijn;
- In een toxische omgeving zie je vaak leiderschap waarbij de leiders met de eer strijken en de successen niet delen met het team. Als het misgaat wordt verantwoordelijkheid bij anderen gelegd. Wel de lusten, maar niet de lasten willen dragen van de eigen positie;
- In een toxische werksfeer wordt onethisch gedrag toegelaten en niet gecorrigeerd. Het morele kompas is zoek waardoor zaken als bv. liegen, bedriegen, frauderen en seksuele intimidatie stelselmatig voorkomen.
Toxisch gedrag is hoe dan ook schadelijk voor een organisatie. Een kleine groep, of soms zelfs maar één persoon heeft grote impact op de meerderheid.
Een psychologisch onveilig klimaat is daarentegen een situatie waarbij iedereen aandeel en handelingsmogelijkheden heeft. Een goede analyse en taxatie van de situatie is cruciaal om een inschatting te maken van wat er nodig is. Psychologische onveiligheid vraagt om begeleiding. Toxisch gedrag vraagt om correctie.
Heb je hulp nodig, neem vooral contact op met Buro NEAR, we helpen je graag verder.
Artikel: https://www.evajinek.nl/onderwerpen/artikel/5160870/toxic-werk-gezondheid-geluk